Samen Om zonder aan te besteden, kan dat?

We fietsen naar huis in de stromende regen. Het is klaarlichte dag en de lantaarnpalen staan aan op de singel. “Wat stroomt er harder? De regen of de energierekening van de gemeente” spookt er door mijn hoofd. Ik gniffel, dat dossier van die verlichting is een verhaal apart. Maar dat van die energierekening ook. Laten we het er eens over hebben.

Elk jaar stelt de raad de begroting vast. Een complex en groot document waarin heel veel beleidskeuzes verscholen liggen. De kunst is als raadslid door de bomen het bos te vinden en de juiste conclusies te trekken. Ons oog viel op pagina 85. Het energiecontract verloopt op 31 december 2022 en word gegund aan Samen Om (Ewec). Dat soort dingen staan altijd in een bijzin. Wij fronsten onze wenkbrauwen. Waarom?

Gunnen
Het gunnen van grote contracten is in Nederland aan strenge regels gebonden. Sterker nog Europa vindt er ook wat van en ook in Wijk bij Duurstede hebben we onze eigen aanvullende aanbestedingsregels. Deze regels omschrijven in welke situaties je op welke wijze meerdere partijen de kans moet geven om een bieding te doen het contract te kunnen leveren. Dit ligt bij wet vast en dat is maar goed ook. Het voorkomt dat bij contracten waarbij grote bedragen gemeenschapsgeld gemoeid zijn het kan voorkomen dat er vals gespeeld wordt.

Je zou niet willen dat bijvoorbeeld een dienst gegund wordt aan een leverancier waar College of raad goede connecties heeft. Vriendjespolitiek wordt zo moeilijker.

Waarom alarmbellen?
Het nieuwe energiecontract is gegund zonder aanbesteding aan SamenOm! Ewec. Mooi zo op eerste oog, lokale energie! Toch zijn daar de nodige kanttekeningen bij. De allergrootste kanttekening is dat het bedrag gemoeid met de gunning vér boven de Europese aanbestedingsdrempel valt. Dat betekent dat, tenzij er een uitzondering gevonden is, de Europese aanbestedingsregels gevolgd moeten worden. Het valt dan ook op dat er bij deze gunning geen enkele vorm van aanbesteden is gebeurd. Dit lezen wij in de antwoorden van het college naar aanleiding van vragen van ons in november 2022 en daarmee ook een uitzondering is gemaakt op de lokale aanbestedingsafspraken die het college met zichzelf heeft gemaakt.

Daarnaast kunnen we er niet omheen dat de grootste partij SamenWerkt in Wijk bij Duurstede zo verstrengeld is met SamenOM! Ewec, dat je ten alle tijden de schijn van belangenverstrengeling moet voorkomen. 

De constructie
SamenOm! Ewec koopt energie in middels een platvorm waar Eneco Energy Trade de programmaverantwoordelijke van is. De programmaverantwoordelijke is een onafhankelijke partij die zorgt voor inkoop en afstemming van vraag en aanbod van energie. Hoewel SamenOm op hun website zegt dat, omdat het een energie exchange platform is, er geen aanbesteding hoeft te zijn, zijn wij wel erg benieuwd naar de juridische houdbaarheid van die uitspraak.  Welk onderzoek hebben wij als gemeente daar zelf naar gedaan? Is het simpelweg opdelen van een totaalcontract in kleine ‘brokjes energie’ afdoende om onder het drempelbedrag uit te komen? Valt dit onder het achterhoekse model ‘Inbesteden’? Wij zouden daar graag meer duiding willen. Zeker nu we weten dat de grondslag van deze exchange ligt bij een commercieel bedrijf met commerciële bedoelingen. In hoeverre is deze exchange echt goed voor onze lokale samenleving? 

Wat gaan wij doen?
Wij zijn achter de schermen bezig met een aantal zaken. We kunnen daar volledig transparant over zijn. We willen weten op basis van welke uitzonderingen is afgeweken van de Europese Aanbestedingsregels. We willen duidelijkheid krijgen over de kruisbestuiving tussen SamenWerkt en SamenOm| EWEC. We hopen hiermee alle schijn van belangenverstrengeling te kunnen uitsluiten.  We houden van open, eerlijke politiek.